معرفی مؤسسه گفتمان قرآن و ولایت

رسالت و هدف مؤسسه گفتمان قرآن و ولایت، ایجاد پایگاه قرآنی-نخبگانی جریان‌ساز با محوریت تدبر در قرآن و با رویکرد نهادینه سازی گفتمان قرآنی ولایی در میان قشر جوان و فرهیخته دانشگاهی و حوزوی است.

سال ۱۳۸۴ را می توان نقطه آغاز حرکت مؤسسه دانست. در این سال «طرح تدبر در قرآن دانشگاهیان» با هدف ترویج فرهنگ ارتباط روشمند با قرآن کریم و همچنین تعمیق بصیرت قرآنی-ولایی با مرکزیت مسجد دانشگاه تهران آغاز به کار کرد و طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹، دوره‌های تدبر در سطوح مختلف برای دانشجویان دانشگاه‌های تهران برگزار شد. بعد از آن، در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ این دوره ها با مرکزیت حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان (مرکز فاطمی) و سپس از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ با مرکزیت مؤسسه قرآن و عترت رهپویان امام رضا(علیه السلام) ادامه پیدا کرد. گفتنی است چارچوب اولیه این طرح بر اساس مبنا و روش قرآنی و تدبری استاد گرانقدر حجت الاسلام و المسلمین الهی زاده بنا شد و ایشان و یکی از شاگردان شان (استاد محترم حجت الاسلام علی صبوحی) خود به عنوان استاد در سالهای اولیه این طرح حضور داشتند.

پس از فعالیتها و تجربیات سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ ، مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت «گفتمان قرآن و ولایت» با هداف و رسالت فوق الذکر و با اخذ مجوز از مراکز قانونی تأسیس شد و از آن سال تا کنون فعالیتهای این مؤسسه با قوت ادامه داشته و رشد کمی و کیفی خوبی را پیدا کرده است. گزارش تفصیلی فعالیتهای مؤسسه در طول سالیان گذشته را در پیوندهای زیر مشاهده بفرمایید:

۱- گزارش فعالیتهای مؤسسه از سال ۱۳۸۴ الی ۱۳۹۸: اینجا

۲- گزارش فعالیتهای مؤسسه از سال ۱۳۹۹ الی ۱۴۰۰: اینجا

۳- گزارش فعالیتهای مؤسسه سال ۱۴۰۱:  اینجا

محمد برزگر

مؤسس و مدیر مؤسسه

پژوهشگر و مدرس قرآن

دکترای علوم قرآن و حدیث

آشنا با علوم حوزوی

احسان شریفیان

عضو هیئت مؤسس و هیئت مدیره مؤسسه

پژوهشگر و مدرس قرآن

طلبه پایه نهم حوزه علمیه

دکترای شهرسازی

1) تحول در گفتمان دینی: گفتمان دینی جامعه ما دچار نقیصه ها، اشکالات و حتی گاه انحرافاتی شده است. عمده این مشکل به خاطر محور نبودن قرآن در این گفتمان است. اگر بگذریم از عوام دیندار که خواب و رؤیا، شعر و خیالات، خرافات، افسانه ها و باورهای غلط به جا مانده از گذشته، محوریت دین داری شان را تشکیل می دهد، و حتی اگر بگذریم از روشنفکران مسلمان که دینداری شان مبتنی بر شبه عقلانیتی است که بسیار متأثر از نتایج علوم حسی و تجربی و یا آمار علوم اجتماعی است؛ ما با بسیاری از اهل معرفت دینی مواجه می شویم که اندیشه قرآنی در منظومه دینی آنها جایگاهی ندارد و مفاهیم پراکنده روایی-تاریخی با معجونی از مفاهیم عرفانی-فلسفی جایگزین نظام جامع مفاهیم قرآنی شده است، و بهره این طیف از قرآن، تنها خواندنی برای ثواب و نهایت نکاتی تفسیری از برخی آیات گزینش شده است. اما گفتمان اسلام ناب، گفتمان قرآن محور است. در این گفتمان، انسان مؤمن، منظومه فکری اش با محوریت قرآن شکل می گیرد و دیگر منابع و علوم با این منظومه فکری قرآنی، ارزیابی و پالایش شده و درک جامع و صحیحی از آنها صورت می گردد. بر این اساس ما به آموزش قرآن کریم به عنوان یک فعالیت مبنایی و گفتمانی نگاه می کنیم. یعنی هدف ما، تغییر گفتمان و اصلاح چارچوبهای فکری مخاطبان است. ما صرفاً به دنبال افزودن اطلاعات قرآنی و بیان یک سری نکات معرفتی نیستیم و در واقع دغدغه‌های ما فراتر از برگزاری چند دوره تدبر در قرآن است. از این رو گرچه محور فعالیت‌های ما تدبر در قرآن است، اما در وهله اول به دنبال ایجاد یک نگاه صحیح دینی و اصلاح سبک دینداری و دین‌ورزی هستیم، و انتخاب فعالیت قرآنی جهت محوریت و اهمیت آن جهت نیل به این هدف دینی است.

۲) قرآن محوری در فهم دین: حل مسائل فرهنگی و دینی نیازمند یک حرکت اصلاحی ریشه ای و اصیل و ناب است و معتقدیم این حرکت اصیل، جز با محوریت قرآن کریم و به عرصه آمدن قرآن ممکن نیست. لذا تمرکز مؤسسه بر «فعالیت قرآنی» از باب انتخاب یک گزینه از میان فعالیتهای دینی ممکن نیست. در حقیقت حل مسائل و دغدغه های فراگیر دینی جز از این طریق بطور کامل محقق نمی شود. از رو می بایست قرآن محوری در شناخت دین را احیاء کرد. روایت محوری، فلسفه محوری، عرفان محوری و… نقص دارد و به انحراف خواهد انجامید. باید مفاهیم تدبری قرآن، محور باشد و هر چیز دیگر را به شرط قبول و یا لااقل عدم مخالفت با آن مفاهیم، به عنوان دین و اندیشه دینی پذیرفت.

۳) تأکید بر دینداری آگاهانه: بر دو سبک می توان دیندار بود: دینداری احساسی، سرسری و عوامانه و یا دینداری آگاهانه و معرفت محور. معتقدیم دینداری آگاهانه را باید در جامعه ترویج کرد و بر این اساس بر ارتقای بینش دینی مخاطب تمرکز می کنیم، نه صرفاً برانگیختن احساسات وی و یا اکتفاء کردن به برخی معارف اخلاقی و رفتاری. اگر بینشها و چارچوبهای فکری ما بر مبنای نظام فکری قرآنی شکل بگیرد، اعمال، رفتار، انگیزه‌ها و احساسات ما نیز به تدریج قرآنی می شود. البته بر مبنای نگاه قرآن محورانه به دین، لازمه گسترش دینداری آگاهانه در جامعه، قابلیت ارتباط مستقیم آحاد جامعه با منبع اصلی دین یعنی قرآن و فهم چارچوب زندگی دینی از آن است، از این روست که محور فعالیتهای ما آموزش تدبر در قرآن است.

۴) روشمندی در فهم قرآن: معتقدیم فهم قرآن دارای ضابطه و معیار است؛ نه ذوقی و سلیقه ای، نه وابسته به اشخاص و افراد. متأسفانه برخی از فعالیتهای قرآنی حتی با اسم تدبر، متکی به ذوق و سلیقه شخص است و ضابطه، روش، دلیل و معیار روشنی ندارد. از این مدل فعالیتهای دینی و قرآنی، ضربه‌ها خورده‌ایم، لذا یکی از نقاط مهم مورد تأکید مؤسسه، آموزش روش تدبر در قرآن است. در این راستا، طراحی دوره ها به صورت آموزشی و تعاملی و تهیه منابع لازم جهت آموزش روش تدبر، یکی از دغدغه‌های همیشگی مؤسسه بوده است.